Uoči nove godišnjice genocida u Srebrenici, svijet se ponovo prisjeća strašnih događaja koji su se odigrali prije 29 godina u ovom bh. gradu i njegovoj okolini. Preživjeli i porodice ubijenih ovih dana ponovo preživljavaju neizmjernu bol i traumu.
Više od 50 osoba osuđeno je na preko 700 godina zatvora presudama Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, Suda Bosne i Hercegovine te sudova u Srbiji i Hrvatskoj za ratne zločine počinjene u Srebrenici, uključujući i genocid.
Prema podacima Memorijalnog centra Srebrenica, od 20 presuda u Haškom tribunalu, sedam uključuje i presude za zločin genocida u Srebrenici. Sud Bosne i Hercegovine donio je 33 presude za zločine počinjene u Srebrenici, od toga 17 zbog genocida, prenosi BHRT.
Prva presuda za genocid izrečena je Radislavu Krstiću, a nju je donio Haški tribunal. On je tada osuđen na 35 godina zatvora zbog pomaganja i podržavanja genocida. Konstatovano je da je zločin planiran s vrha te da su najodgovorniji članovi Glavnog štaba Vojske Republike Srpske.
Prvi koji je u Haškom tribunalu priznao da je učestvovao u genocidu bio je pripadnik zloglasnog 10. diverzantskog odreda Dražen Erdemović. On je osuđen na samo pet godina zatvora, ali je njegovo svjedočenje kasnije doprinijelo osuđujućoj presudi za Ratka Mladića i druge zločince.
Haški sud je zbog zločina u Srebrenici izrekao pet doživotnih kazni zatvora. U predmetu Popović i drugi, za genocid su osuđeni Vujadin Popović i Ljubiša Beara. Za genocid je proglašen krivim i Zdravko Tolimir, bivši komandant za obavještajno-sigurnosne poslove Vojske Republike Srpske, koji je također osuđen na doživotnu zatvorsku kaznu.
Momir Nikolić prvi je oficir Vojske Republike Srpske koji je priznao krivicu za učešće u ubistvu preko 7.000 Bošnjaka u Srebrenici u ljeto 1995. godine. On je suđen na 20 godina zatvora.
Za zločine u Srebrenici osuđeni su i Radivoje Miletić, general Vojske Republike Srpske, i to na 18 godina zatvora, a Dragan Obrenović, bivši zamjenik komandanta i načelnik štaba Zvorničke brigade, na 17 godina zatvora. Načelnik za sigurnost Zvorničke brigade VRS Milorad Trbić osuđen je na 20 godina zatvora zbog učešća u genocidu u Srebrenici.
Pred Sudom Bosne i Hercegovine na dugogodišnje kazne zatvora osuđeni su i pripadnici 10. diverzantskog odreda Vojske Republike Srpske: Franc Kos (35 godina zatvora), Stanko Kojić (32 godine zatvora), Vlastimir Golijan (15 godina zatvora) i Zoran Goronja (30 godina zatvora). Oni su 16. jula 1995. godine likvidirali najmanje 800 muškaraca Bošnjaka na farmi Branjevo.
Nekadašnji načelnik sigurnosti Zvorničke brigade Drago Nikolić proglašen je krivim za pomaganje i podržavanje genocida, pa je zbog toga osuđen na zatvorsku kaznu od 35 godina. Za zločine protiv čovječnosti osuđeni su i ratni komandant Zvorničke pješadijske brigade VRS Vinko Pandurević (13 godina zatvora) i Ljubomir Borovčanin (17 godina zatvora), bivši zamjenik komandanta Specijalne brigade policije MUP-a RS.
Na doživotnu zatvorsku kaznu, pored već spomenutih, osuđeni su prvi predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić i komandant Vojske Republike Srpske Ratko Mladić.
Apelaciono vijeće potvrdilo je u konačnoj presudi Mladiću da je u Srebrenici postojao udruženi zločinački poduhvat s ciljem uklanjanja bošnjačkog stanovništva ubistvima muškaraca i prisilnim iseljavanjem žena, djece i starijih muškaraca.
Presude sudova u Srbiji i Hrvatskoj
U Srbiji su zbog zločina u Srebrenici osuđeni bivši pripadnik 10. diverzantskog odreda Branko Gojković (10 godina zatvora) i četvorica pripadnika jedinice “Škorpioni” – Slobodan Medić, Branislav Medić, Pero Petrašević i Aleksandar Medić na ukupno 53 godine zatvora.
Bivši predsjednik SFRJ Slobodan Milošević također je bio optužen zbog zločina u BiH i Srebrenici. Ipak, on je preminuo 2006. godine, prije izricanja presude. Čelnici srbijanske Službe državne bezbjednosti, inače njegovi najbliži saradnici, Jovica Stanišić i Franko Simatović osuđeni su na po 15 godina zatvora. To je ujedno i posljednja presuda Međunarodnog rezidualnog mehanizma.
Podsjetimo, prema presudi Međunarodnog suda pravde, osnovnog pravnog organa Ujedinjenih nacija, Vojska Republike Srpske i MUP Republike Srpske izvršili su genocid u Bosni i Hercegovini, a Srbija je kriva zbog nesprečavanja i nekažnjavanja genocida. Pored toga, Generalna skupština Ujedinjenih nacija u maju ove usvojila je Rezoluciju kojom se 11. juli proglašava Međunarodnim danom sjećanja na genocid u Srebrenici, što dodatno potvrđuje da je u Srebrenici počinjen genocid.
