Rast deviznih rezervi, jačanje zlata i modernizacija platnih sistema potvrđuju novu fazu institucionalnog razvoja Centralne banke BiH uz očuvanu stabilnost valutnog odbora.
CBBiH 2025: stabilnost valutnog odbora u fazi funkcionalnog jačanja
Sarajevo — Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) u 2025. godini potvrdila je svoju osnovnu ulogu čuvara monetarne i finansijske stabilnosti u zemlji, zadržavši konzistentnu provedbu aranžmana valutnog odbora, ali istovremeno pokazala da ta stabilnost dobija nove dimenzije – kroz strateško upravljanje rezervama i institucionalno jačanje funkcija.
Ovaj narativ nije samo opis jedne godine rezultata, već i komparativna refleksija o tome kako CBBiH prelazi iz faze rutinskog očuvanja stabilnosti u fazu funkcionalnog jačanja svojih kapaciteta.
Valutni odbor: dosljednost u osnovnoj funkciji
Valutni odbor Bosne i Hercegovine, uspostavljen 1997. godine kao temelj monetarne politike, podrazumijeva striktno pokriće domaće valute deviznim rezervama i fiksni kurs KM prema euru. U 2025. godini ta osnovna funkcija ostaje neupitna: CBBiH uspješno održava i unapređuje koeficijent pokrića valutnog odbora.
Prema podacima iz izlaganja guvernerke i službenim izvještajima, koeficijent pokrića valutnog odbora iznosio je 109,9% na 30. novembar 2025., što predstavlja nastavak pozitivnog trenda koji je već bio uočljiv u prethodnim godinama. Ovakav nivo pokrića ne samo da osigurava zakonsko ispunjavanje aranžmana valutnog odbora, nego dodatno ojačava pouzdanost fiksnog kursa u vremenima globalne ekonomske neizvjesnosti.
U komparativnoj perspektivi, u 2024. godini koeficijent pokrića iznosio je 108,38%, dok je 2023. bio 106,7%, što pokazuje kontinuirani rast i kumulativno jačanje pokrića rezervi.
Devizne rezerve: kvantitativni rast i kvalitativna stabilnost
Devizne rezerve su ključna komponenta valutnog odbora. U 2025. godini, zaključno s novembrom, one su dosegle 18,28 milijardi KM, što predstavlja nastavak trenda rasta zabilježenog i u prethodnim godinama. Za kontekst, u 2024. godini devizne rezerve CBBiH iznosile su 17,64 milijarde KM, dok su u 2023. bile 16,5 milijardi KM, što jasno pokazuje kontinuirani rast i akumulaciju sigurnosnog kapitala.
Posebnu pažnju u 2025. godini zaslužuje struktura deviznih rezervi. Rezerve monetarnog zlata povećane su na 3,5 tone, što predstavlja najviši nivo od osnivanja Centralne banke Bosne i Hercegovine, dok je njihova vrijednost na dan 30. novembra 2025. godine iznosila 799 miliona KM. Iako zlato u režimu valutnog odbora nema aktivnu diskrecionu monetarnu funkciju, njegovo veće učešće u rezervama ima važnu stabilizacijsku i reputacijsku ulogu, posebno u kontekstu povećane globalne finansijske neizvjesnosti.
Finansijski rezultati: jačanje bilansne pozicije uz očuvanu stabilnost
Iako CBBiH u okviru valutnog odbora nema prostor za aktivnu monetarnu politiku u klasičnom smislu, njeni finansijski rezultati ostaju bitan indikator institucionalne stabilnosti. U 2025. godini neto dobit iznosila je 289,77 miliona KM, iznad planiranog nivoa od 276 miliona KM, dok su neto kamatni prihodi bili 320 miliona KM. Kapital i rezerve Banke dostigli su 1,72 milijarde KM, što je za 528 miliona KM više nego u 2024. godini. U poređenju sa 2023., kada su kapital i rezerve iznosili 1,2 milijarde KM, vidi se značajno jačanje finansijske otpornosti.
Platni sistemi, SEPA i cyber sigurnost: izgradnja otporne finansijske infrastrukture
U 2025. godini Centralna banka Bosne i Hercegovine dodatno je učvrstila svoju ulogu u razvoju i zaštiti kritične finansijske infrastrukture, povezujući modernizaciju platnih sistema sa jačanjem cyber sigurnosti i operativne otpornosti. U fokusu su bile aktivnosti usmjerene na unapređenje domaćeg platnog prometa, uključujući intenzivne pripreme za pristupanje Jedinstvenom području plaćanja u eurima (SEPA), što podrazumijeva visoke tehničke, regulatorne i sigurnosne standarde. SEPA integracija ne predstavlja samo tehničko usklađivanje, već i duboku institucionalnu prilagodbu u segmentima upravljanja rizicima, nadzora i zaštite platnih sistema.
Paralelno s tim, CBBiH je nastavila aktivnosti na integraciji TIPS rješenja za instant plaćanja, čime se domaći platni sistem približava evropskim praksama brzih i dostupnih transakcija 24/7. Ovakav razvoj infrastrukture nužno je praćen jačanjem cyber sigurnosti, s obzirom na rast operativnih i tehnoloških rizika koji prate digitalizaciju finansijskih tokova.
U tom kontekstu, tokom 2025. godine CBBiH je intenzivirala saradnju sa Evropskom centralnom bankom u oblasti cyber otpornosti i nadzora platnih sistema, učestvovala u EU IPA projektu „Cyber Balkans“, te realizovala ciljane projekte tehničke pomoći sa međunarodnim partnerima, uključujući Ujedinjeno Kraljevstvo. Poseban značaj ima i pristupanje OSSAT platformi ECB-a, koja omogućava strukturiranu razmjenu informacija i koordinaciju u oblasti nadzora platnih sistema i upravljanja cyber rizicima.
Ovi procesi ukazuju da CBBiH, uz striktno poštivanje ograničenja monetarne politike u režimu valutnog odbora, sistematski gradi sigurnu, efikasnu i tehnološki otpornu platnu infrastrukturu, čime se stvaraju preduslovi za dublju integraciju finansijskog sistema BiH u evropski platni i regulatorni okvir.
Zaključak: stabilnost sa strukturom rasta
Valutni odbor implicira odsustvo diskrecionih monetarnih instrumenata – posebno kamatne politike – što znači da centralna banka BiH ne može samostalno koristiti klasične alate za stabilizaciju cikličnih kretanja. Odsustvo funkcije „lender of last resort“ također ograničava direktnu intervenciju u bankarskom sektoru u slučaju krize.
Uprkos tim ograničenjima, valutni odbor se pokazuje kao temelj institucionalne stabilnosti u zemlji sa fragmentiranom fiskalnom politikom i složenom političkom arhitekturom. Stabilan i predvidiv kurs KM prema euru, potkrijepljen rastućim rezervama, pruža sigurno okruženje za domaće i strane investitore i podržava povjerenje u finansijski sistem.
Gledano kroz prizmu posljednjih nekoliko godina, 2025. se može smatrati godinom u kojoj je Centralna banka BiH konsolidovala svoju tradicionalnu ulogu unutar valutnog odbora i istovremeno načinila vidljive pomake u jačanju funkcionalnih kapaciteta. Stabilnost i kredibilitet ostaju osnovna poluga, ali je sada dopunjena širim setom operativnih i institucionalnih sposobnosti.
U tom smislu, 2025. godina nije samo nastavak stabilnih rezultata – ona je nagovještaj dublje integracije i jačanja uloge centralne banke u ekonomskom sistemu Bosne i Hercegovine, uz kontinuitet u ostvarivanju osnovnog mandata – očuvanja monetarne i finansijske stabilnosti.
Piše: SmartInfo