U četvrtak, 28. augusta 2025. godine, navršava se 30 godina od drugog masakra na Markalama u Sarajevu, jednog od najtežih i najpotresnijih zločina počinjenih tokom četverogodišnje opsade glavnog grada Bosne i Hercegovine. Tog kobnog dana, na pijaci u ulici Mula-Mustafe Bašeskije, u blizini sjevernog ulaza u Gradsku tržnicu, granata kalibra 120 mm ispaljena s položaja Vojske Republike Srpske na području Trebevića ubila je 43 civila, dok je 84 građana ranjeno.
Žrtve koje Sarajevo nikada neće zaboraviti
Na mjestu gdje se tog dana odvijao svakodnevni život, u trenu je nastao pakao. Poginuli su Omer Ajanović, Hidajet Alić, Salko Alić, Zeno Bašević, Husein Baktašević, Sevda Brkan-Kruščica, Vera Brutus-Đukić, Halida Cepić, Paša Crnčalo, Mejra Cocalić, Razija Čolić, Esad Čoranbegić, Dario Dlouhi, Salko Duraković, Alija Dževlan, Najla Fazlić, Rijad Garbo, Ibrahim Hajvaz, Meho Herceglić, Jasmina Hodžić, Hajrudin Hozo, Jusuf Hašimbegović, Adnan Ibrahimagić, Ilija Karanović, Mesudija Kerović, Vehid Komar, Muhamed Kukić, Mirsad Kovačević, Hašim Kurtović, Ismet Klarić, Masija Lončar, Osman Mahmutović, Senad Muratović, Goran Poturković, Blaženka Smoljan, Hamid Smajlhodžić, Hajro Šatrović, Samir Topuzović, Hamza Tunović, Ajdin Vukotić, Sabaheta Vukotić, Meho Zećo i Narima Žig.
Ove žrtve, među kojima su bili ljudi različite dobi, zanimanja i vjera, svjedoče o brutalnosti opsade Sarajeva u kojoj je meta bio civilni život sam po sebi.
Posljednji veliki masakr u opkoljenom gradu
Masakr na Markalama iz augusta 1995. godine bio je posljednji veliki zločin počinjen u Sarajevu tokom opsade koju je režirao režim Radovana Karadžića. Samo dva dana kasnije, 30. augusta 1995. godine, NATO snage predvođene Sjedinjenim Američkim Državama pokrenule su operaciju “Namjerna sila”, prvu veliku vojnu intervenciju protiv snaga bosanskih Srba, koja je označila početak kraja rata u BiH.
Markale kao simbol stradanja civila
Drugi masakr na Markalama uslijedio je godinu i po nakon prvog, koji se dogodio 5. februara 1994. godine, kada su srpske snage ispalile granatu koja je usmrtila 68, a ranila 144 građanina Sarajeva. Oba zločina dokazano su počinjena s položaja Vojske RS-a, što je potvrđeno u presudama Haškog tribunala, iako direktni izvršioci nikada nisu izvedeni pred lice pravde.
Granata koja je usmrtila 43 civila u augustu 1995. godine bila je proizvedena u fabrici “Krušik” u Valjevu (Srbija), a ispaljena je s područja Trebevića. Ovi detalji bili su ključni u dokaznom postupku u međunarodnim presudama koje su jasno pokazale da su Markale bile svjestan cilj, a ne nesrećan slučaj, kako su tvrdili negatori zločina.
Sjećanje i opomena
Trideset godina kasnije, masakr na Markalama ostaje jedan od najmračnijih simbola opsade Sarajeva, ali i podsjetnik na razmjere stradanja civila u ratu. Na tom mjestu danas se održavaju komemoracije, a porodice žrtava, preživjeli i građani Sarajeva podsjećaju da je pravda djelimična sve dok direktni počinioci nisu procesuirani.
Markale nisu samo mjesto pijace – one su postale simbol otpora, sjećanja i upozorenja da se zločini nad civilima nikada ne smiju relativizirati niti zaboraviti.