Ukupni akumulirani gubitak rudnika u Koncernu na kraju 2023. godine je 1,053 milijarde KM. Ukupni gubitak u 2023. godini je 331 milion KM. Početkom 2023. godine, prethodna Uprava Elektroprivrede BiH je uputila pismo upozorenja tadašnjoj Vladi FBiH u kojem su najavili gubitak u poslovanju za 2023. godinu, objavio je Aner Žuljević zastupnik SDP u Parlamentu Federacije BiH.
Umjesto mjesec dana ranije najavljenje i planirane dobiti od 116 miliona KM, Uprava je tajnim dokumentom najavila tadašnjoj vladi gubitak u iznosu od 90 miliona KM za prošlu godinu. Najavljeno je i smanjenje prihoda za 243 miliona KM, što je u konačnici dovelo do toga da je ukupni rezultat za 2023. godinu bio za 207 miliona KM lošiji od planiranog. U navedeni iznos nisu uračunati negativni efekti koji će biti iskazani naknadno u Izvještaju o procjeni ulaganja u rudnike i rješavanja pitanja nerealizovanih projekata – piše Žuljević.
Dalje navodi da ukupni gubitak u 2023. godini je 331 milion KM – 140 miliona KM gubitka prema finansijskom izvještaju, 117 miliona KM zbog procjene ulaganja u rudnike i 69 miliona KM gubitka zbog ispravke vrijednosti potraživanja od RMU Zenica. Događaji koji utiču na konačan izvještaj, desili su se nakon predaje izvještaja s iskazanim gubitkom u iznosu 140 miliona KM. Ispravka izvještaja se moralo izvršiti u skladu sa zakonskim propisima i međunarodnim računovodstvenim standardima.
Pad proizvodnje
Ulaskom rudnika u Koncern 2009. godine, gubici rudnika iznosili su 32 miliona KM. Na kraju 2023.godine, svi rudnici u Koncernu poslovali su s gubitkom u iznosu 117 miliona KM. Ukupni akumulirani gubitak rudnika u Koncernu na kraju 2023. godine je 1,053 milijarde KM. Trend pada proizvodnje električne energije ilustruje podatak da je 2015. Godine Elektroprivreda BiH raspolagala s više od 2.000 GWh bilansnih viškova za prodaju u prosjeku, a 2023.godina je okončana sa svega 52 GWh viškova za prodaju. Razlozi su nedostatak uglja, hidrologija i starost postrojenja.
Proizvodnja uglja u 2009. godine bila je 5,2 miliona tona, sa 10.460 radnika i produktivnošću 500 t/radniku, dok je 2023. godine ostvarena proizvodnja 3,1 milion tona, sa 5.311 radnika i produktivnosti 580 t/radniku. U 2023.godini, ostvarena proizvodnja električne energije je manja za 1.000 GWh, a isporuka uglja iz rudnika Koncerna je bila manja za milion tona.
U Izvještaju nezavisnog procjenitelja izražena je umanjena vrijednost u iznosu 117 miliona KM i to za rudnike “Kreka” (82 miliona), “Zenica” (44 miliona) i “Gračanica” (jedan milion), dok su ostali rudnici imali pozitivnu procjenu pa je u preračunatom iznosu konačan gubitk 117 miliona KM. S obzirom na evidentan trend pada proizvodnje uglja, 2020. godine se moralo pristupiti postupku javne nabavke uglja van rudnika Koncerna kako bi se ostvarila proizvodnja elelektrične energije u skladu s elektroenergetskim bilansom. Prošla godina, okončana je s proizvodnjom 3.5 miliona tona uglja od planiranih 4,5 miliona tona.
Definicija pojma kreativno računavodstvo
Kreativnim računovodstvom nazivamo skup tehnika koje se koriste u svrhu lažiranja finansijskih izvještaja. To su najčešće tehnike nerealnog uvećanja ili smanjivanja prihoda/rashoda, agresivno računovodstvo te lažiranje finansijskih izvještaja.
Glavni motiv korištenja kreativnog računovodstva i manipuliranja finansijskim izvještajima je kriminal kroz obmanu javnosti zarad sticanja lične dobiti, te prevaru vlasnika i investitora.
Najčešći oblici primjene kreativnog računovodstva su:
· upravljanje zaradom ( „earnings management“)
· agresivno računovodstvo („agressive accounting“)
· izglađivanje dobiti i prihoda („income smoothing“)
· lažiranje finansijskih izvještaja mrežom prevare („fraudulent financial reporting“).
”Enron skandal“ i “Agrokor” su neki od najpoznatijih slučajeva nezakonitog korištenja kreativnog računovodstva, uz niz drugih nezakonitih aktivnosti. Prikrivanjem finansijskih gubitaka, lažnim prikazivanjem dobiti i nezarađenih prihoda, gomilanjem i prikrivanjem dugova u povezanim društvima i mnogim drugim manipulacijama, menadžment kompanije doveo je kompaniju koja je predstavljala nekadašnji simbol snage američke ekonomije – do bankrota.